جراحی فرنوم لب بالا و زبان (فرنکتومی)

فرنوم چیست؟

در بدن انسان چندین فرنوم وجود دارد، که تعدادی از آنها در دهان واقع شده اند. فرنوم های منطقه دهان عبارتند از:

• فرنوم لبی تکه بافتی است که لب بالا و بافت لثه را به یکدیگر متصل می کند. این ماهیچه بسیار قوی می تواند موجب ایجاد فاصله بین دندان ها شود و حتی لثه ها را از روی دندان ها کنار بکشد.
  

  جراحی فرنوم لب بالا و زبان (فرنکتومی)

• فرنوم زبانی تکه بافت ظریفی است که زبان را از قسمت داخلی دندان های پایین به کف دهان متصل می کنند.
  

  جراحی فرنوم لب بالا و زبان (فرنکتومی)

فرنکتومی چیست؟

فِرِنِکتومی frenectomy، که تحت عنوان فِرِنوتومی نیز شناخته می شود، به هر گونه فرایندی اشاره دارد که در آن پیوند بافت در بدن بریده یا تغییر داده می شود. با این حال، در اکثر موارد، این اصطلاح به نوعی فرایند دهانی اشاره دارد که منظور از آن برطرف کردن گره زبانی یا گره لبی است.

داخل دهان، “فرنوم” به قطعه ای بافت نرم اشاره دارد که به لب ها یا لثه ها متصل شده است. اگر فرنوم خیلی کوتاه یا خیلی فشرده شده باشد، می تواند در شیر خوردن، بلع، یا روند یادگیری گفتار اختلال ایجاد نماید.

جراحی فرنوم لب بالا و زبان (فرنکتومی)

فرنکتومی زبانی

فرنوم زبانی، زبان را به کف دهان پیوند می دهد. اگر زیر زبان را تا کف دهان لمس کنید، احتمالاً می توانید فرنوم زبانی را احساس کنید که زیر زبان امتداد پیدا می کند. طول فرنوم زبانی در افراد مختلف متفاوت است. در برخی موارد، افراد در حالی متولد می شوند که فرنوم زبانی آنها خیلی کوتاه است.

این کوتاهی فرنوم موجب محدودیت حرکات زبان می شود. این شرایط انکیلوگلاسیا ankyloglossia یا گره زبانی tongue tie نامیده می شود. گره زبانی تقریباً در 5 درصد نوزادان مشاهده می شود. علاوه بر این، در پسران شایع تر از دختران است.

گره زبانی می تواند در شیر خوردن طی دوران نوزادی و پس از آن، با بزرگتر شدن نوزاد، در روند یادگیری گفتار اختلال ایجاد نماید. با یک فرایند سریع به نام فرنکتومی زبانی، زبان می تواند حرکات معمولی و گسترده ای داشته باشد.

فرنکتومی زبانی

فرنکتومی ماگزیلا یا فک بالا

فرنوم لبی لب بالا را به قسمتی از لثه که درست بالای آن واقع شده است، درست بالای بین دو دندان وسط جلوی فک بالا، متصل می کند. اگر این نوع فرنوم کوتاه تر از حد معمول باشد، می تواند در روند یادگیری گفتار مشکل بوجود بیاورد. این شرایط نوعی چسبندگی لب به شمار می رود.

فرنکتومی زبانی

چسبندگی لب می تواند در رشد دندان ها نیز مشکل بوجود بیاورد و باعث خواهد شد نتوان لثه ها و دندان های جلو را به درستی تمیز کرد. این موجب بالا رفتن خطر بیماری لثه و دیگر مشکلات دندانی می شود. فرکتومی ماگزیلا می تواند حرکت پذیری بیشتری به لب بالا ببخشد.

فرنکتومی زبانی

جراحی فرنکتومی چگونه انجام می شود؟

در اکثر موارد، فرایند فرنکتومی دهانی کاملاً بی دردسر و مشخص انجام می شود. مراحل اصلی آن به این صورت هستند:

• پس از مشورت با ارتودنتیست، دندانپزشک عمومی یا دندانپزشک کودکان، فردی که قرار است تحت جراحی فرنکتومی قرار بگیرد باید در طول فرایند به پشت بخوابد، ممکن است لازم باشد والدین کودک خود را بگیرند.
• پزشک اطراف منطقه ای که قرار است جراحی شود را داروی بی حس کننده تزریق می کند تا بیمار هیچ دردی احساس نکند.
• سپس با استفاده از قیچی جراحی، تیغ جراحی، یا نوعی ابزار سوزاننده، فرنوم را به سرعت برش می دهد.
• اگر گره لبی شدید یا پیچیده تر باشد، ممکن است چند بخیه برای بستن محل برش لازم باشد.
• کل فرایند، از ابتدا تا انتها، احتمالاً 15 دقیقه یا کمتر طول خواهد کشید.

فرنکتومی با لیزر

جراحی فرنکتومی با لیزر، اساساً فرایندی شبیه فرنکتومی سنتی است. تنها تفاوت در این است که برای انجام آن از لیزر استفاده می شود، که خطر بروز عفونت و خونریزی را کاهش می دهد.

فرنکتومی در نوزادان

گره لبی و گره زبانی عموماً در نوزازدان شناسایی می شوند. نوزادانی که این شرایط را دارند اغلب نمی توانند به راحتی از سینه مادر شیر بخورند. این می تواند منجر به وزن گیری کند یا حتی کاهش وزن نوزاد شود. اگر نوزاد شما گره لبی یا گره زبانی دارد، ممکن است هنگام شیر دادن به او مقداری درد تجربه کنید.

انجام فرنکتومی در نوزادان نسبتاً راحت است و به سادگی انجام می شود. دندانپزشکان و دیگر متخصصان دهان و دندان می توانند این فرایند را در مطب انجام دهند. خطرات و پیجچیدگی های فرنکتومی بسیار اندک هستند.

فرنکتومی در افراد بزرگسال

افراد با بزرگتر شدن و بالاتر رفتن سن شاهد تغییرات چشمگیری در حفره دهان خود هستند. اگر گفتار شما بدون مشکل پیشرفت کند و در غذا خوردن و نوشیدن مایعات هیچ مشکلی نداشته باشید، ممکن است به عنوان یک فرد بزرگسال نیاز به هیچ درمانی برای گره لبی یا گره زبانی خود نداشته باشید.

با این حال، فرنوم می تواند لثه را از روی دندان های جلوی فک پایین کنار بکشد، منجر به تحلیل لثه ها شود، می تواند حرکات زبان را محدود کند یا توانایی حرکت دادن لب را در شما محدود کند. در این موارد، می توانید به فکر انجام فرنکتومی افراد بزرگسال باشید. ممکن است دوره بهبود فرنکتومی در افراد بزرگسال طولانی تر از دوره بهبود فرنکتومی نوزادان باشد.

جراحی فرنوم لب بالا و زبان (فرنکتومی)

چرا انجام جراحی فرنکتومی ضروری است؟

به دلایل زیادی والدین برای کودک خود و افراد بزرگسال در سنین مختلف برای خودشان تصمیم به انجام جراحی فرنکتومی می گیرند. شاید فکر کنید که بافت فرنوم لبی در همه افراد وجود دارد، اما زمانی مشکل بوجود می آید که این بافت در نزدیکی دندان ها واقع شده باشد و آنقدر بزرگ باشد که بین دندان های جلو فاصله ایجاد کند به گونه ای که حتی براکت های ارتودنسی هم نتوانند آنها را به یکدیگر نزدیک کنند.

معمولاً این مشکل تحت عنوان گره لبی شناخته می شود. در این صورت احتمال بروز بیماری لثه نیز بیشتر است زیرا با جابجا شدن فرنوم، اتصال بین لثه ها و دندان ها از بین می رود. علاوه بر این، فرنوم می تواند لثه ها را از روی دندان ها کنار بکشد و موجب شود لثه ها کنار بروند.

زبان یکی از مهم ترین ماهیچه ها برای گفتار و بلع است. داشتن فرنوم زبانی می تواند عمل بلع – مخصوصاً برای نوزادان و کودکان- و حرف زدن را با مشکل مواجه سازد. این مشکل اصطلاحاً تحت عنوان گره زبانی شناخته می شود. گره زبان معمولاً موجب می شود میزان جابجایی زبان محدود شود در نتیجه مکیدن شیر مادر برای نوزاد دشوار خواهد بود یا حتی می تواند گفتار و نحوه غذا خوردن کودکان و نیز افراد بزرگسال را تحت تأثیر قرار دهد.

معمولاً افرادی که با این مشکل مواجه هستند سعی می کنند عدم توانایی جابجایی زبان را با تغییر وضعیت فک جبران کنند- که منجر به بروز مشکلات ارتودنتیک بیشتری می شود. در صورتی که کودک برای گفتار یا خوردن غذا با مشکل مواجه باشد یا اینکه فاصله بین دندان های او با کمک درمان ارتودنسی قابل حل نباشد، ارتودنتیست یا دندانپزشک انجام جراحی فرنکتومی را پیشنهاد می دهند.

انواع جراحی فرنوم

• فرنکتومی زبانی- عبارت است از برداشتن بافت همبندی که زیر زبان را به کف دهان متصل کرده است. فرنکتومی زبانی معمولاً برای اصلاح شرایطی به نام انکیلو گلوسیا Ankyloglossia یا چسبیدن زبان به کف دهان یا همان گره زبانی انجام می شود.
• فرنکتومی ماگزیلاری یا لبی- فرنکتومی ماگزیلاری یا لبی عبارت است از برداشتن تکه بافتی که از لثه های بالا تا دندان های جلو امتداد پیدا کرده است. فرنوم لبی معمولاً از نظر ظاهری مشکل ایجاد می کند و فرنکتومی برای برطرف ساختن این مشکل انجام می شود.

جراحی فرنوم لب بالا و زبان (فرنکتومی)

فرنکتومی برای کمک به روند درمان ارتودنسی

اگر بین دندان های جلوی کودک خود فاصله فاحشی مشاهده می کنید که در نتیجه وجود یک فرنوم بزرگ بوجود آمده است، فرنکتومی در سنین پایین می تواند کمک کند وقتی دندان های دائمی درآمدند نیاز کمتری به فرایندهای اضافی برای اصلاح مشکل دیاستم (فاصله بین دندان ها) باشد. اگر فرنوم لبی قبل از درآمدن دندان های دائمی برداشته نشود، ممکن است دیگر ممکن نباشد با برداشتن فرنوم به تنهایی بتوان فاصله بین دندان ها را بست.

با این حال، زمان هایی وجود دارد که فرنوم لبی هیچ تأثیری روی دندان های دائمی که در حال رشد هستند ندارد، و فاصله به صورت طبیعی، با بیرون آمدن این دندان ها بسته خواهد شد. گاهی اوقات، وقتی کودک به تکمیل روند درمان ارتودنسی خود نزدیک می شود، گاهی اوقات ارتودنتیست انجام فرنکتومی را برای حفظ نتایج درمان پیشنهاد دهد.

در این موارد، برداشتن فرنوم تنها راه برای پیشگیری از بازگشت دندان های جلو به جای نخست خود است، و مجدداً فاصله بین دندان ها بوجود خواهد آمد. راجع به بهترین زمان برای انجام فرنکتومی بهتر است با ارتودنتیستی که کار درمان کودک شما را به عهده درد مشورت نمایید. در برخی کودکان لازم است ابتدا فرنوم برداشته شود سپس درمان با بریس ها آغاز شود و در برخی بیماران دیگر ابتدا درمان ارتودنسی آغاز می شود، در اواخر دوره درمان فرنوم برداشته می شود.

جراحی فرنوم لب بالا و زبان (فرنکتومی)

هزینه های انجام فرنکتومی

بیمه معمولاً هزینه های فرنکتومی را می پردازد. اگر کودک شما معرفی نامه از طرف یک متخصص معتبر داشته باشد، فرایند بدون هیچ هزینه ای و با هزینه بیمه انجام خواهد شد.

پس از جراحی فرنکتومی چه انتظاری باید داشت؟

خونریزی

خونریزی ممکن است چند ساعت پس از جراحی ادامه داشته باشد. در حالی که سر شما بالاتر از بدنتان قرار دارد در آرامش استراحت کنید. همیشه خونریزی باید با نگاه کردن مستقیم به محل جراحی بررسی شود. صورتی رنگ بودن بزاق دهان، یا مشاهده رد خود داخل آن ممکن است تا چند روز پس از جراحی مشاهده شود و نشان دهنده هیچ مشکلی نیست.

تورم

تورم یکی از واکنش های طبیعی بدن به جراحی و بهبود است. ممکن است تا یک روز پس از جراحی هیچ تورمی قابل مشاهده نباشد و ممکن است تا دو یا سه روز پس از آن به اوج خود نرسد. با استفاده فوری از کیسه یخ می توان تورم را کاهش داد. این کار باید با 20 دقیقه گذاشتن کیسه یخ روی پوست صورت و 20 دقیقه کنار گذاشتن آن انجام شود.

درد

متأسفانه، اکثر جراحی های دهان با مقداری درد و ناراحتی همراه هستند. اگر به داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن (موترین و ادویل)، حساسیت ندارید توصیه می کنیم قبل از بین رفتن اثر داروی بی حس کننده موضعی آنها را استفاده کنید. اگر داروهای مسکن برای شما تجویز شده است، می توانید آن را با ایبوپروفن تعویض کنید.

ابتدا، درست پس از فرایند، و اگر درد شدید داشتید 3 ساعت بعد مجدداً مسکن مصرف کنید. اگر 24 ساعت نخست پس از جراحی درد و ناراحتی برای شما قابل تحمل است می توانید ایبوپروفن را به تیلنول تغییر دهید (دوز مصرفی ایبوپروفن ممکن است برای بیماران کم سن تر متفاوت باشد، لطفاً برای دوز صحیح متناسب با وزن کودک خود، برچسب روی دارو را مطالعه نمایید).

داروهای مسکن تجویزی موجب خواب آلودگی شما خواهند شد. هیچ یک از داروها را نباید بیشتر از مقدار تجویز شده مصرف نمایید. درد و ناراحتی باید پس از یک روز از بین برود، در غیر اینصورت با پزشک خود تماس بگیرید. از شستشوی شدید، مکیدن زخم، تف کردن، استفاده از نی، و ورزش کردن به مدت 48 ساعت پس از فرایند فرنکتومی خودداری نمایید تا به پیشگیری از بروز درد و ناراحتی کمک کنید.

رژیم غذایی

بیماران پس از بی حسی موضعی یا تزریقی، در حالی که هنوز بی حسی را دارند، باید با مایعات شروع کنند و از نوشیدنی ها یا غذاهای داغ بپرهیزند. می توانند سس سیب، پودینگ، یا ژله بخورند. به محضی که بی حسی از بین می رود، بیمار می تواند خوردن غذاهای جامد را شروع کند، اما باید عمل جویدن را دور از محل جراحی انجام دهد.

احتیاط های لازم

اگر به طور ناگهانی از حالت خوابیده یا نشسته به ایستاده تغییر وضعیت دهید ممکن است احساس سرگیجه داشته باشید، مخصوصاً اگر چیزی نخورده اید یا مایعات کمی مصرف کرده اید. بنابراین، بلافاصله پس از جراحی، اگر دراز کشیده اید، قبل از ایستادن حتماً حداقل به مدت یک دقیقه در حالت نشسته باشید.

بهداشت دهان

بهترین راه برای پیشگیری از عفونت و حصول اطمینان از بهبود، تمیز نگه داشتن فضای دهان است. روز نخست بعد از جراحی، پس از هر وعده غذایی دهان خود را به طور کامل شستشو دهید. بعد از وعده های غذایی و قبل از رفتن به رختخواب، از مسواک با فرچه های نرم و خمیر دندان استفاده کنید. بعد از مسواک زدن خونریزی مجدداً آغاز نخواهد شد، اگر این اتفاق افتاد روی موضع جراحی گاز استریل قرار دهید. روز نخست پس از جراحی از شستشوی دهان خودداری کنید.

فعالیت

به مدت 12 تا 24 ساعت نخست پس از جراحی باید با کمترین فعالیتی استراحت کنید. پس از 12 تا 24 ساعت، اگر تحمل انجام کاری را داشته باشید می توانید آن را انجام دهید.

بهبود

بوی بد دهان بسیار شایع است و پس از بهبودی از بین خواهد رفت. دو یا سه روز پس از جراحی، بافت سفید، و احتمالاً سخت ممکن است در محل جراحی قابل مشاهده باشد. این نشان دهنده بافت طبیعی در حال بهبود است. بهبود کامل محل فرنکتومی ممکن است چند هفته طول بکشد.

بخیه

بخیه ها به صورت خود به خود جذب می شوند یا خواهند افتاد. بیرون آمدن بخیه ها در روز جراحی کاملاً عادی است. اگر به خاطر بیرون آمدن بخیه ها خونریزی اتفاق بیفتد، از بیرون به آرامی روی لب فشار وارد کنید. برای زیر زبان گاز استریل استفاده کنید.

غذاها و نوشیدنی هایی که با وجود بی حسی می توانید بخورید

مراقب باشید لب، داخل گونه، یا زبان خود را گاز نگیرید.

نوشیدنی ها (بدون استفاده از نی): آب، آبمیوه، چیپس های منجمد، و بستنی

خوراکی ها: سس سیب، ژله، پودینگ، ماست، میلک شیک (بدون نی)

غذاهای نرم وقتی بی حسی از بین می رود: پوره سیب زمینی، پاستا، تخم مرغ، پنکیک، کارامل کرمی، سوپ (سرد)

پس از مدتی تا جایی که برای شما قابل تحمل است رژیم غذایی را به حالت قلب بازگردانید.

جراحی فرنوم لب بالا و زبان (فرنکتومی)

مزایا و معایب جراحی فرنوم

مزایای فرنکتومی معمولاً به سرعت قابل مشاهده هستند. این فرایند معمولاً چند دقیقه بیشتر طول نمی کشد و تنها برای چند روز ناراحتی ایجاد خواهد کرد. محل جراحی معمولاً ظرف دو هفته، کاملاً بهبود پیدا می کند. علاوه بر بهبود لثه ها در دراز مدت، این جراحی مشکلاتی که در بالا ذکر شدند را برطرف خواهد کرد. هر چه این جراحی زودتر انجام شود بهتر است زیرا می تواند منجر به بروز مشکلات بیشتر در آینده شود.

مانند هر جراحی دیگری، این فرایند نیز با خود خطراتی به همراه دارد. این احتمال وجود دارد که یک مرتبه انجام آن کافی نباشد و نیاز باشد مجدداً تکرار شود، یا اینکه حتی اتصال فرنوم مجدداً ایجاد شود، که بسیار نادر است. گاهی اوقات ممکن است ناراحتی و خونریزی که بیمار در محل جراحی تجربه می کند زیاد باشد، یا حتی هماتوم و عفونت پس از جراحی بروز پیدا کند. در برخی موارد، پس از فرنکتومی زبانی ممکن است نیاز باشد بیمار تحت گفتار درمانی قرار گیرد تا حرف زدن صحیح را یاد بگیرد.