گرچه بسیاری افراد بر این باورند که استفاده از درمان ارتودنسی دندان‌ها تنها برای داشتن لبخندی زیباست، اما نکات بسیاری هست که باید مد نظر قرار داد. ممکن است درمان ارتودنسی مستلزم استفاده از بریس‌ها یا دیگر ابزارهای ارتودنسی باشد که برای برخی افراد چندان خوشایند نباشد. اما خوب است بدانید گزینه‌های بسیاری پیش رو دارید. از جمله متنوع‌ترین آنها انتخاب از بین ابزارهای ثابت یا متحرک ارتودنسی است.

همواره متخصص ارتودنتیست بیمار را راهنمایی خواهد کرد تا در صورت لزوم ابزار مناسب را انتخاب نماید، خواه ابزار ثابت ارتودنسی مانند بریس‌های قدیمی باشند، خواه ابزارهای متحرک. اما دقیقا به چه نکاتی باید دقت نمود؟ و بین ابزارهای ثابت و متحرک ارتودنسی چه تفاوت‌هایی وجود دارد؟

ابزارهای ثابت ارتودنسی

برای اکثر بیماران دندانپزشکی، تصور قرار گرفتن بریس‌های ثابت روی دندان‌ها چندان خوشایند نیست. اما بسته به کاری که نیاز است روی دندان‌ها صورت گیرد، ممکن است استفاده از این ابزارهای ثابت ارتودنسی ضرورت پیدا کند.

خبر خوب اینکه، تحقیقات حاکی از آن است که در درمان کراس بایت، ابزارهای ثابت ارتودنسی بهترین نتایج طولانی مدت را در بر داشته‌اند.

بریس‌ها

ابزارهای ثابت و متحرک ارتودنسی

بریس‌ها معمول‌ترین ابزارهای ثابت ارتودنسی هستند که شامل بندها، سیم‌ها و براکت‌ها هستند. بندها به دور دندان‌ها یا یک دندان پیچانده می‌شوند و برای ابزار نقش لنگر را دارند و براکت‌ها به جلوی دندان‌ها متصل می‌شوند. سیم کمانی از درون براکت‌ها عبور داده می‌شود و به بندها متصل می‌شود. با محکم کردن سیم کمانی، به دندان‌ها فشار وارد می‌شود و به تدریج آنها را به محل صحیح خود و در یک ردیف هدایت می‌کند. معمولا هر 6-8 هفته یک مرتبه بریس‌ها تنظیم می‌شوند و سیم کوتاه‌تر می‌شود تا نتایج مطلوب و دلخواه را در بر داشته باشند، البته ممکن است ظرف مدت چند ماه یا چند سال این نتایج حاصل شوند. بریس‌های امروزی کوچک‌تر و سبک‌تر هستند و فلز کم‌تری درخود دارند.

برای بریس‌های سیمی فلزی چندین جایگزین وجود دارد. درست است این جایگزین‌ها هنوز هم متحرک نیستند، اما پیشرفت‌های درمان ارتودنسی باعث شده است این ابزراها هم به لحاظ ظاهری و هم به لحاظ عملکردی بهبود پیدا کنند. این ابزارها عبارتند از:

ابزارهای سرامیکی (Ceramic)

ابزارهای ثابت و متحرک ارتودنسی

براکت‌ها از مواد سرامیکی ساخته شده‌اند که همرنگ مینای دندان هستند، در حالی که سیم‌ها می‌توانند مکمل دندان‌ها باشند. این ابزار به لحاظ ظاهری، زیباتر از سایر ابزارهای ثابت ارتودنسی است و در عین حال به اندازه‌ی براکت‌های قدیمی موثر است. اما از آنجا که محکم‌تر هستند، برای استفاده در دندان‌های فک پایین بیماران دارای دیپ بایت توصیه نمی‌شوند.

ابزارهای سلف لیگیتینگ (Self-Ligating)

ابزارهای ثابت و متحرک ارتودنسی

در این نوع ابزارها، روی هر براکت یک گیره وجود دارد، بنابراین بندهای کشی (الاستیک) کوچک نیاز نیستند. در این شکل ابزارها، تعویض سیم‌ها با سرعت بیشتری انجام می‌شود، اما عملکرد کلی ابزار چندان متفاوت نیست.

ابزارهای پشت دندانی (Lingual)

ابزارهای ثابت و متحرک ارتودنسی

ابزراهای پشت دندانی بریس‌هایی هستند که به بخش داخلی دندان‌ها متصل می‌شوند، بنابراین به هیچ وجه قابل دیدن نیستند. از نظر زیبایی، این ابزار بهترین ابزار متحرک ارتودنسی موجود است. متاسفانه، کارگذاشتن آنها بیشتر طول می‌کشد (بنابراین هزینه‌ی آنها بیشتر است) و می‌تواند با برخورد به نوک زبان مانع درست حرف زدن شود و ممکن است در زبان حس درد و سوزش ایجاد نماید. اما، اساسا موثرتر از سایر ابزارها هستند.

ابزارهای متحرک ارتودنسی

ابزارهای ثابت و متحرک ارتودنسی

بزرگ‌ترین مزیت این نوع ابزارهای ارتودنسی در نام آنها نهفته است، اما در مقایسه با ابزارهای ثابت ارتودنسی می‌تواند منفی باشد. بیمار آزاد است هر زمان تمایل دارد ابزار را از دهان خارج نماید که این می‌تواند مانع پیشرفت درمان شود. برخی ابزارها نیاز است تنها در زمان خواب و برخی دیگر بایستی حداقل 20 ساعت در طول شبانه‌روز استفاده شوند. ارتودنتیست به بیمار خواهد گفت چند ساعت در روز باید از ابزار استفاده کند.

ابزارهای متحرک ارتودنسی عموما زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرند که قوس دندانی بیمار به شکل کلاسیک v باشد. بریس‌ها به صورت سفارشی ساخته می‌شوند تا متناسب با شکل خاص قوس دندانی بیمار باشند و شامل یک تکه‌ی پلاستیکی با گیره‌ها و فنرها، و در صورت لزوم بایت پلین خواهد بود. این گیره‌ها و فنرها به طور منظم تنظیم می‌شوند تا قوس دندانی را به شکل U درآورند.

دیگر مزیت‌های ابزارهای متحرک ارتودنسی نسبت به نمونه‌ی ثابت آنها، بهداشت بهتر دهان و دندان است زیرا با درآوردن ابزار، تمیز نگه داشتن ابزار و نیز دندان‌ها ساده‌تر خواهد بود.