درمان ارتودنسی و پوکی استخوان

جابجایی ارتودنتیک دندان ها به طور همزمان مستلزم شکل گیری و جذب (تحلیل) استخوان است. در بیمارانی که در نتیجه مشکلات سیستمیک، خطر جذب استخوان در آنها بالا است (مبتلا به پوکی استخوان هستند)، ممکن است جابجایی های مضر و غیر ضروری دندان ها اتفاق بیفتد. طی چند دهه اخیر، با افزایش تعداد افراد بزرگسالی که در پی بهره مندی از درمان ارتودنسی هستند، تعداد این افراد نیز رو به افزایش است. به همین دلیل، شناسایی مشکل و انجام اقدامات لازم برای اینگونه افراد، برای ارتودنتیست ها از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

پوکی استخوان چیست؟

به لحاظ بالینی، پوکی استخوان ممکن است بر مبنای شکستگی بی دلیل و بدون هیچ فشاری، یا آستانه شکستگی، مانند کاهش توده استخوان تعریف شود که احتمال شکستگی را افزایش می دهد. کاهش تراکم استخوان همیشه منجر به شکست استخوان نمی شود. خطر شکستگی می تواند ناشی از عوامل مربوط به بالا رفتن سن باشد، از جمله عدم هماهنگی عصبی- حرکتی، افزایش تعداد دفعات زمین خوردن، آرتروز، پارکینسون، و غیره.

پوکی استخوان قبل از شکستگی، اصطلاحاً “بیماری خاموش” نامیده می شود. سازمان سلامت جهانی آن را بر اساس تراکم مواد معدنی استخوان تعریف می کند.

درمان ارتودنسی و پوکی استخوان

عوامل خطرزای پوکی استخوان

1. عواملی که احتمال پوکی استخوان را افزایش می دهند:

• داشتن سابقه شکستگی استخوان
• داشته سابقه خانوادگی این بیماری
• نژاد
• جنسیت- زنان پس از دوران یائسگی
• عدم فعالیت بدنی
• مصرف کم کلسیم و ویتامین D
• مصرف تنباکو
• مصرف زیاد کافئین و الکل
• بی اشتهایی عصبی و روانی
• برخی داروها و شرایط پزشکی
• آمنوره (عدم قائدگی در زنان)

2. عواملی که موجب کاهش احتمال بروز پوکی استخوان می شوند:

• هورمون تراپی استروژن
• تراکم بالای استخوان
• نژاد
• جنسیت- مردان
• ورزش های مربوط به کاهش وزن
• داشتن تغذیه مناسب
• افراد غیر سیگاری

پوکی استخوان و جابجایی ارتودنتیک دندان ها

محققان دریافته اند که پوکی استخوان سرعت جابجایی دندان ها را تغییر می دهد. استئوکلاست ها یاخته های چند هسته ای هستند که استخوان ها را جذب می کنند و استئوبلاست ها یاخته هایی هستند که کار استخوان سازی را انجام می دهند. بین افزایش سرعت جابجایی دندان ها و افزایش تعداد استئوکلاست ها رابطه مستقیم وجود دارد. پس از پایان درمان ارتودنسی، بازگشت دندان های افراد مبتلا به پوکی استخوان به جای نخست، بیشتر است، خواه این مشکل پس از یائسگی بروز پیدا کرده باشد یا ناشی از کهولت سن باشد.

درمان ارتودنسی و پوکی استخوان

پوکی استخوان ناشی از مصرف کورتیکواستروئیدها و جابجایی ارتودنتیک دندان ها

این نوع پوکی استخوان عبارت است از عدم هماهنگی بین شکل گیری و جذب طبیعی استخوان، که منجر به کاهش تشکیل استخوان می شود و ناشی از مصرف کورتیکواستروئیدها است که مانع عملکرد طبیعی استئوکلاست ها و استئوبلاست ها می شود. به همین دلیل بهتر است درمان ارتودنسی تا زمانی که بیمار این داروها را مصرف می کند به تعویق بیفتد.

برای انجام درمان ارتودنسی در بیماران مبتلا به پوکی استخوان چه نکاتی باید مد نظر قرار گیرند؟

• شرایط پریودنتال (لثه های پیرامون دندان ها) باید مورد ارزیابی قرار گیرند و در صورت نیاز درمان شوند.
• ارتودنتیست بایستی راجع به توقف موقت درمان با کورتیکواستروئیدها با پزشک بیمار مشورت کند.
• ارتودنتیست بایستی راجع به توقف موقت مکمل های استروژن با پزشک بیمار مشورت کند.
• فشاری که به دندان ها وارد می شود بایستی بر مبنای ضخامت استخوان آلوئولار باشد.
• فشار وارده باید سبک تر و کنترل شده تر باشد.
• طرح درمان نباید چندان گسترده باشد.
• مدت زمان استفاده از نگهدارنده و دوره نگهداری مؤثر باید طولانی تر باشد.

بیس فسفونات و درمان پوکی استخوان

بیس فسفونات ها داروهایی هستند که ترکیب شیمیایی آنها شباهت زیادی به کلسیم دارد و برای کاهش سرعت یا توقف آسیب به استخوان ها استفاده می شوند. این دارو به عنوان داروی “استحکام بخش استخوان ها” یا “قوی کننده استخوان ها” شناخته می شود. انواع مختلف بیس فسفونات وجود دارند. بیس فسفونات ها توسط سلول های استئوکلاست جذب می شوند و بواسطه آنها فعالیت استئوکلاست ها کاهش می یابد که منجر به کاهش شکست استخوان ها می شود. از این داروها در درمان بیماری های سیستمیک متابولیک استخوان مانند پوکی استخوان و استئوپنیا (osteopenia) در زنان یائسه، پوکی استخوان ناشی از مصرف داروهای کورتیکواستروئید، میلومای (تومور بدخیم سلول های مغز استخوان) چند گانه (multiple myeloma)، تغییر در استخوان ناشی از سرطان های مختلف، هیپرکلسمی (افزایش کلسیم خون)، و بیماری پاژه استخوانی حاد (severe Paget’s disease) استفاده می شود.

بیس فسفونات و جابجایی ارتودنتیک دندان ها

در مطالعاتی که روی حیوانات صورت گرفته است و تأثیر درمان با بیس فسفونات روی جابجایی ارتودنتیک دندان ها مورد بررسی قرار گرفته است، مشخص شده است که پس از مصرف موضعی بیس فسفونات، جابجایی دندان ها با مشکل مواجه می شود. از طرف دیگر، دوره درمان ارتودنسی بیمارانی که بیس فسفونات مصرف می کنند طولانی تر خواهد بود زیرا جابجایی دندان ها با مشکل مواجه است.

درمان ارتودنسی و پوکی استخوان

نکاتی که ارتودنتیست در بیماران تحت درمان بیس فسفونات باید مد نظر قرار دهد

• سوابق پزشکی بیمار را مورد بررسی قرار دهید.
• پس از توضیح خطرات و عوارض جانبی درمان با بیس فسفونات، برای انجام درمان از بیمار رضایت بگیرید.
• میزان خطر برای درمان ارتودنتیک و نکروز (مرگ و از بین رفتن) استخوان را مورد بررسی قرار دهید.
• قبل از انجام جراحی های تهاجمی، نتایج آزمایش خون ناشتای صبحگاهی برای سی ترمینال تلوپپتید C-terminal telopeptide (یکی از بیو مارکرهای استخوانی) را بررسی کنید.
• برای پیشگیری از نکروز استخوان اقدامات پیشگیرانه انجام دهید.
• در طرح درمان ارتودنتیک این بیماران، از گنجاندن فرایندهای تهاجمی دندانپزشکی بپرهیزید.
• به فکر تعویض طرح درمان دندانپزشکی نیز باشید.
• اطمینان حاصل کنید که ریتینرها پسیو هستند و هیچ فشاری به استخوانی که بافت های نرم را پوشش می دهد وارد نمی شود.
• در جریان نتایج جدیدترین تحقیقات باشید.